به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین علی ذوعلم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در هفتاد و پنجمین نشست از سلسله نشست‌های مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات حوزه‌های علمیه تحت عنوان «تأملات» به بررسی موضوع «استاد فکر بر محور اندیشه‌های آیت الله العظمی خامنه‌ای حفظه الله» پرداخت و با اشاره به کلام امیرالمؤمنین علیه السلام در رابطه با تفکر و تعقل گفت: امام علی علیه السلام می فرماید: لابصیرةَ لِمَن لافِکرَ لَه؛ آن که اندیشه‌ای ندارد، بی‌بصیرت است.
وی ادامه داد: در قرآن کریم بر بصیرت بسیار تأکید شده است؛ پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) مبنای دعوت خود را «بصیرت» معرفی می کند.
حجت الاسلام والمسلمین ذوعلم اظهار کرد: حقیقتا در جامعه بشری اگر بصیرت، روشن بینی و دستیابی به تحلیل مسائل وجود نداشته باشد چالش ها و خلاء هایی ایجاد خواهد شد که آسیب زننده هستند.
وی افزود: مقام معظم رهبری دائم بر مسئله بصیرت در جامعه تأکید می کند؛ زیرا یک نیاز واقعی در سطح جامعه بشمار می رود.
بررسی انواع بصیرت
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بصیرت را دارای سه ضلع بصیرت (اعتقادی و نگرشی)، (فرهنگی و اخلاقی) و (سیاسی و اجتماعی) دانست و خاطرنشان کرد: بصیرت اعتقادی و نگرشی یعنی هر فردی به برداشت ها و تلقی های درست، مستدل، عمیق و قابل دفاع دست پیدا کند.
وی گفت: بصیرت اخلاقی و فرهنگی بصیرتی است که می تواند فرد را در مواجهه با کتاب ها، آثار فرهنگی و هنری و ارتباط با فضای مجازی به یک روشن بینی برساند که در نتیجه فرد فریب نخورده، قدرت تحلیل داشته باشد و همچنین بتواند مسائل و مباحث را نقد نماید.
حجت الاسلام والمسلمین ذوعلم در بیان مفهوم بصیرت (سیاسی و اجتماعی) یادآور شد: بصیرت سیاسی و اجتماعی یعنی بصیرتی که بتواند به ما قدرت شناخت دوست و دشمن از یکدیگر، قدرت تجزیه و تحلیل خطوط سیاسی، تشخیص مواضع حق و فریب نخوردن در فضای آلوده را بدهد.
وی تصریح کرد: بنابر کلام حضرت علی علیه السلام بصیرت بدون تفکر حاصل نمی شود؛ بنابراین این نشان دهنده اهمیت فکر که زیر ساخت و فرآیند دستیابی به بصیرت را ایجاد می کند، است.
این استاد حوزه و دانشگاه بیان داشت: مهم ترین نیاز بشر امروز که در محاصره ابرهای بازدارنده فضای مجازی قرار گرفته و دچار یک نوع سرگردانی شده این است که به بحث فکر و تفکر بپردازیم.
تفکر، عبادت است
وی گفت: در منابع دینی ما بسیار به بحث تفکر توجه شده و تفکر را عبادت برشمرده اند.
حجت الاسلام والمسلمین ذوعلم افزود: بدون تردید در عرصه آموزش و تربیت به استاد نیاز داریم؛ زیرا بدون معلم، مربی و استاد نظام آموزش و پرورش شکل نخواهد گرفت. در همه فرهنگ ها و جوامع این مسئله بسیار مهم تلقی شده است.
وی ادامه داد: غالبا اساتید، استاد علم و معرفت هستند. بخشی از اساتید نیز استاد فن، هنر و مهارت بوده و این بخش تأثیرگذاری بیشتری در عمل دارد. یک بخش دیگر از اساتید نیز استاد مباحثی همچون فلسفه، تعقل و حکمت هستند که غالبا به انتقال دانش فلسفه و حکمت مشغول می باشند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار کرد: در میان دسته های مختلف اساتید، معلم ها و مربیان بخشی از اساتید، استاد فکر هستند. این دسته از اساتید تلاش می کنند که مخاطبین خود را به تفکر وادار کنند.
وی خاطرنشان کرد: یکی از اندیشمندانی که در دوره معاصر از محضر وی برخوردار هستیم، حضرت آیت الله خامنه ای بوده که ما ایشان را به عنوان استاد فکر می شناسیم. در مباحث فقهی، کلامی، تفسیری، سیاسی و از این قبیل می توان به معنی واقعی کلمه مقام معظم رهبری را به عنوان استاد فکر معرفی کرد.
ما نیازمند تقویت نگاه اندیشه ای به مباحث علمی هستیم
حجت الاسلام والمسلمین ذوعلم افزود: نگاهی که از اسلام و منابع دینی به دست می آوریم این است که اولیاء الهی که می خواستند انسان را به سمت خدا، حقیقت و تعالی پیش برده و رشد دهند؛ آن ها بر بستر فکر ورزی این حرکت را انجام می دادند. بنابراین ما به تقویت فکر ورزی و تقویت نگاه اندیشه ای به مباحث علمی و آموزشی نیازمند هستیم.
وی گفت: استاد فکر یعنی استاد اندیشیدن و چگونه اندیشیدن. به اصطلاح استاد فکر تنها محصول اندیشه را به ما ارائه نمی دهد. بلکه فرایندی را که منتهی می شود به فراورده آن را نیز ارائه می دهد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: اگر بخواهیم نظام تعلیم و تربیت در مدارس، دانشگاه ها، حوزه های علمیه و همچنین در رسانه هایمان ارتقا پیدا کند؛ باید به مسئله فکر و اندیشیدن بیشتر توجه داشته باشیم.
بهره گیری از قرآن در گرو تفکر و تدبر است
وی ادامه داد: یک استاد فکر قبل از هر چیز به قدرت اندیشیدن مخاطب باور دارد. تلاش انبیاء الهی در جهت رشد فکر انسان بوده است. هنگامی که مردم را به سمت قرآن فرا می خوانیم در واقع استفاده و بهره گیری از قرآن در گرو تفکر و تدبر است.
حجت الاسلام والمسلمین ذوعلم گفت: تنها خداوند است که عمیق، گسترده و واقع بینانه به ظرایف خلقت انسان آگاه و مسلط است؛ بنابراین برای شناخت انسان باید به دانش الهی رجوع کنیم. یک استاد فکر به این مسئله اعتقاد و اذعان دارد.
استاد فکر باید فکور باشد
وی اظهار کرد: استاد فکر باید فکور باشد؛ اگر از فکر برخوردار نباشد نمی تواند در جایگاه استاد فکر قرار گیرد. استاد علمی که خود دانش نداشته باشد نمی تواند علمی به دیگران منتقل کند. بنابراین استاد فکر خود نیازمند دستیابی به تقویتی فکورانه و فکر محور است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد: تقویت فکورانه ای که بتواند فرد را به یک استاد فکر تبدیل کند نیازمند سعه صدر، برخورداری از تحمل و بردباری، مهارت تحمل و پاسخ به نقدها و سوالات متربی و ایجاد اعتمادبه نفس در شاگرد است.
وی با اشاره به آیت الله العظمی خامنه‌ای ضمن برشمردن ایشان به عنوان استاد فکر بیان داشت: آیت الله العظمی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب حقیقتا هم یک استاد فکر بوده و هم یک حکیم فکر، رهبر و امام فکر می باشد.
حجت الاسلام والمسلمین ذوعلم افزود: مقام معظم رهبری یک استاد فکر است زیرا ایشان در جایگاه استادی و تدریس مفاهیم الهی از قبل انقلاب مواجهه ای که با شاگردان و مخاطبان داشته، مواجهه یک استاد فکر بوده است.
وی یادآور شد: آیت الله العظمی خامنه‌ای در زمینه مباحث اجتماعی تفکر را مؤلفه اول در پیشرفت تلقی می کند. مقام معظم رهبری طی صحبت هایی که در باب پیشرفت داشت، فکر را اولین عرصه و عنصر پیشرفت در زمینه های مختلف دانست.
این استاد حوزه و دانشگاه آیت الله العظمی خامنه‌ای را یک رهبر و امام فکر دانست و گفت: سیره رهبری آیت الله العظمی خامنه‌ای مبتنی بر تفکر و پرورش تفکر در جامعه است. ایشان در عمل، سیاست‌گذاری و تبیین مسائل مختلف مقوله فکر را بسیار با اهمیت می داند.
وی با اشاره به بیانات آیت الله العظمی خامنه‌ای به عنوان استاد فکر ادامه داد: از جمله تأکیدهای مقام معظم رهبری در بحث گفتمان سازی، اقناع و تبیین بوده که مکررا به آن توصیه و تأکید داشته است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: بنابر دیدگاه آیت الله العظمی خامنه‌ای اگر در جامعه به دنبال رشد و تثبیت در حرکت های انقلابی و اسلامی خود هستیم؛ باید کل جامعه را در مباحث فکری و اجتماعی دخیل کنیم. به طور مثال دانشجویان باید اهل تحلیل باشند.
اصلاح نگرش های غلط به وسیله تبیین
وی خاطرنشان کرد: همچنین بنابر دیدگاه و اندیشه آیت الله العظمی خامنه‌ای اگر بخواهیم نگرش های غلط و تلقی های نادرست را در جامعه و به خصوص جوان اصلاح کنیم، با تبیین این اصلاح صورت می گیرد.
حجت الاسلام والمسلمین ذوعلم ادامه داد: آیت الله العظمی خامنه‌ای با حضور در دانشگاه در طی جلسات پرسش و پاسخ با دانشجویان ارتباط برقرار می کرد. که باید این جلسات و صحبت های میان مقام معظم رهبری با دانشجویان بازخوانی و پخش شود. و این خود یک سیره بوده که می بایست باب شود.
وی اظهار کرد: آیت الله العظمی خامنه‌ای بارها به مسئولین توصیه داشته که به دانشگاه ها و محیط های مختلف بروند و پای صحبت ها نشسته و به پرسش ها پاسخ دهند. و این خود از سیره های رهبری ولایی بشمار می رود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان داشت: مدیریت رهبری ولایی یک مدیریت حِکمی بوده و مبتنی بر تفکر است. در بسیاری از مسائل رهبر حکیم انقلاب نشست هایی برگزار کرده که بتواند یک ایده ای را تبیین نماید.
وی در پایان اظهار داشت: مقام معظم رهبری استاد فکر و یک حکیم اجتماعی فکر محور در بحث اصلاح و پیشرفت جامعه است. ایشان به تقدم فکر بر علم و دانش تأکید داشته و در عرصه زمامداری، رهبری و پیشبرد جامعه یک امام فکر محور و رهبر حکمی می باشد.
